UrbanBeeLab

But how do they do it? Let’s watch it in the hives first! A workshop about how to update the okno bee monitoring system. (april 18/19 2013)

During the past three years, OKNO has been exploring the potential of sensor-equipped beehives. Making use of innovatory technologies, we are studying bees as biomarkers providing information about the ecosystem they are part of. The collected data are stored in online databases, mapping the urban landscape and raising awareness of this shared living environment, and are used for the creation of ecological works of art. Earlier this month, OKNO is organising a bee monitoring workshop at Valldaura Self Sufficient Lab in Barcelona. On 18 and 19 April, the collaborators in the research on sensor-enriched beehive design are meeting at the OKNO premises for some brainstorming and working sessions on new and artistic approaches to sustainable, non-intrusive bee monitoring. In which ways can new media contribute to ecology and vice versa? The sessions are closed on Friday evening at 7 with a screening, drinks and a bee dance workout.

background information: the language of the bees (Karl von Frisch)
the language of the bees

bijen bijna uitgestorven

intelligent beehives workshop brussels: 17-18-19/4/2013

balt gert guy annemie muriel luc
peter michka dusan jakub
john rees van fablab BCN
ann van belle

1. presentaties
2. brainstorm
3. praktisch warre mounting + WASPmote + arduino AM

- intelligent beehives
- peer2peer food lab
- solasoundgarden

- 20': tonen wat die Waspmote is, en hoe er mee werken
- 20' + 30' discussie: test frame met thermistors
- maken van een frame voor de nieuwe beehive - voor 3D temperature sensing (ontwerp Peter)

Last wednesday (12/06/2013) I've started a new colony inthe Warré hive. It was a precarious undertaking.
Due to bad spring weather, nature is a month late. I controlled all the hives on swarm cells, but in none of the 5 hives the bees had the tendency to swarm yet, no new queens in the pipeline!
Thus I had to make an artificial swarm which can create its own queen.
First I adapted 2 capped honeyframes from the size of a Kempische hive to the size of a Warré hive (I had to make them a lot smaller). As I had to cut into the honey cells, this became quickly a very dirty setup.
Than I had to fix this reduced honeycomb to a topbar of the Warré. Luckily I found some ribbons in my old sewing box, I wrapped them around the comb and stapled them to the topbar.
I did this twice, to provide the new colony with some food - they will spend a lot of energy when they start building the new combs.
Secondly, I had to adapt a brood frame to the Warré size. As there were not yet queen cells in the other hives, neither could I buy a new queen, I decided the bees had to make their queen themselves.
They can do this starting from very fresh eggs, maximum 1 day old. Such a brood frame, with young eggs, I took out of one of the Kempische hives and reduced it to the Warré size - repeating the ribbon wrap and stitch.
OK, so far so good - 3 frames ready yet in the new Warré! Now I still had to populate the new hive with 2,5 kg of young bees.
Young bees are the ones that will build out the new comb and they won't fly back to their hive of origin, they are still in the first half of their (short) life: the house-bee part.
Thus I opened the 2 Kempische hives with the most developed colonies , and I emptied the honey supers from the young bees. This was the easiest part of the whole undertaking.
Then I poured the young bees into the second box of the new prepared Warré hive.
Via the back window we can see the bees organising themselves in a ball, and by seeing the chains of bee-bodies they make you know that they started building yet.
Now we just have to wait, and check after a week if the bees started to raise some queen cells. Than it will take more or less a month before the new queen is born and fertilated by the drones, and another week before she starts laying eggs. 21 days later, the first new bees of the Warré hive will be born.

The first 3d temp sensor network is visible online!
You can view the raw graphs of the sensor data at: http://opensensordata.net/viewgroup/okno/ibeehive/2013/07/18.csv

The first 64 graphs (t00 to t63) are the temperatures calculated by the arduino.
The following 64 graphs (v00 to v63) are the raw measurements of the arduino (= ADC values scaled to 100%).
The last four graphs are the two SHT15 sensors (t: internal temp, rh: internal humidity, tx: external temp, rhx: external humidity).

and the next step will be: microbial fuel cells

Annemie:
De box zit erin, sinds gisteren (21 juli 2013) ± 21u.
Ik zie wel GEEN DATA online, de graph stopt op donderdag 18/7 ??????
Er kunnen zeker zaken verbeterd worden, zoals o.a. het aanbrengen van de waswafels op de frames. Vermits er totaal geen support is in de topbar, is dit echt problematisch. Door het warme weer valt de was steeds terug naar beneden. (Normaal wordt de was ingesmolten op de bedrading met een transformator. Dit kan in ons geval niet gebruikt worden wegens de aanwezige technologie).
Kan je me zeggen of dit eventueel toch wel zou mogen? Dan kan ik de wasstructuur beter uitbouwen!.
Voorts heb ik ook een bescherming gemaakt voor het PCB board in geval van regen.

Peter:
Alles lijkt OK, behalve frame 3, thermistor 5. Die zou je opnieuw eens moeten bekijken als dat nog kan.
Ik denk dat was insmelten geen kwaad kan. De thermistors zijn bestendig tot 300 graden celsius. De solderingen ook tot minstens 150 graden.
Frame 5, thermistor 1, heeft ook een slecht contact.
En dus ook frame 3, thermistor 5

Annemie namiddag:
OK, ik ga vanavond als het frisser is naar de thermistors kijken. Ik ga dan ook de waswafels herbeginnen, en ze met de transfo erin smelten.
ik hoop dat alles dan nog ok is! het duurt maar heel kort, fractie van een seconde …

Annemie avond:
Ik heb de hive terug opengedaan en de thermistors nagekeken en terug schellak opgezet. Ik heb ook 1 frame geprobeerd met nieuwe waswafels in te smelten met transfo. Ik denk dat dit geen goed idee was. Volgens mij werken de thermistors van die frame niet meer.
Ik denk ook dat 1 thermistor nog steeds niet werkt (nr. 20).
Maar nu heb ik toch alles teruggezet, en het moet dan maar zo blijven. Ik kan de hive niet meer opendoen, want anders kunnen we niet meer spreken van sustainable beekeeping. De bijen moeten nu terug hun evenwicht vinden en de bee-box asap uitbouwen zodat ze de winter daarin kunnen doorbrengen.
Zie jij andere dingen dan ik? Ik hoop de de thermistors niet stuk zijn!

Peter:
Ik zie drie thermistoren die niet werken, en een die een hoger dan normale temperatuur heeft:
Frame Themistor Temperature
3 5 -64.751541
4 5 -273.149994
5 1 -273.149994
7 5 42.104401
Zou het toch niet mogelijk zijn die te bekijken? Zoveel werk…
Bijgesloten stuur ik een schema met de nummering van de thermistors.

Annemie:
OK Peter, ik bekijk het vanavond als het koeler is.
Ik mag de bijen toch niet meer teveel storen nu, want ze moeten de wax uitwerken en hun nest uitbreiden voor de winter.
Kan je me zeggen aan wat dit kan liggen, dat de thermistoren niet werken? Isolatie van + en - ?
Ik heb 2 ervan: 3/5 en 5/1 gisteren al met shellac bewerkt, maar blijkbaar maakte het nu geen verschil. Moet ik de draden meer van mekaar proberen te halen?
Voorts gaat alles goed. Ik heb gisteravond dus nieuwe wasplaatjes ingebracht, en ik hoop dat de bijen ze gaan fixeren alvorens ze weer smelten (het is nog altijd bloedheet in de tuin).

Annemie:
Ik heb deze ochtend (24/7/2013) de hive terug opengedaan en alle thermistors die Peter als fout had doorgegeven nagekeken.
Ondertussen heb ik ook het systeem gesnapt :) om de info online per thermistor te kunnen uitlezen: data warre hive.
Volgens mij zijn er nog steeds enkele thermistors die vreemd doen.
Ik weet niet of ik er nu nog iets kan aan doen, ik heb ze allemaal stuk voor stuk onder vergrootglas bekeken en extra schellak opgezet.
Ik heb ook alle waswafels nog eens goed recht gehangen - een echt probleem aangezien ik ze niet (zoals anders) kan insmelten door de geïsoleerde draden. De bijen zijn echt al de was aan het uitbouwen, ik denk dus dat we het hier zullen moeten mee doen.
Wat ik vreemd vind, is dat sommige thermistors in het verloop van 1 dag veranderen van stabiel naar nonsens.
Uit de graph-lezing van vanavond kan ik het volgende afleiden:
- frame 1 = OK
- frame 2 = OK
- frame 3 = probleem met thermistor 20
- frame 4 = probleem met thermistors 25/28/29
- frame 5 = probleem met th. 32, maar de waarden van alle andere thermistors zijn redelijk hoog
- frame 6 = OK
- frame 7 = OK
- frame 8 = probleem met th. 56/59/61/63
Misschien veranderd deze (probleem)info nog wel, want er valt geen eenduidige lijn in te trekken.
De bijen zijn beginnen uit te bouwen vanaf frame 8.

25/7/2013: Na 1 dag+nacht is de activiteit in de beehive gestabiliseerd. We kunnen nu mooi op de grafieken uitlezen waar de concentratie van de bijenactiviteit plaats vindt, op frame 8 (thermistor 6 is stuk) waar de bijen aan het bouwen zijn.

…………….

thermistorgraph van frame 8 (van links boven naar rechts onder zijn de thermistors genummerd 1 tot 8) - de graphs rechts zijn bovenaan internal t° en Hu waarden van een SHT15 sensor, onderaan de t° en Hu waarden extern in de omgeveving van de beehive

De overige frames zijn redelijk stabiel in temperatuur (behalve de kapotte thermistors), maar op frame 8 kunnen we gedetailleerde t°schommelingen waarnemen, daar waar de bijen de wasplaat aan het uitbouwen zijn. We kunnen ook duidelijk opmaken in hoeverre de t° schommelingen gerelateerd zijn aan de omgevingsfactoren (dag/zon, nacht - check resultaat externe t°+hu sensor) en in hoever de t°schommelingen het resultaat zijn van de bijenactiviteit zelf.
Voor dynamische data weergave, check opensensordata.net.

31/07/2013: 6 dagen later, en de bijen zijn nog maar matig aan het bouwen in de onderste (techno) box. Er zijn ook rare gaten in de was ter hoogte van de electriciteitsdraden (zie fotoos). Was dit al, of hebben de bijendeze gemaakt? In elk geval zijn de blijen niet blij dat ik hun stoor door de box te openen, ze beginnen aanvallingsmanoeuvres uit te voeren … De graphs vertonen rare pieken en dalen, ik ben beniewd hoe de 3D visualisatie er zal uitzien!

…………………….

06/08/2012 - De bijen beginnen klaar te maken voor de winter. Varroabehandeling moet uitgevoerd worden. De Warré hive doet het goed. Bovenste box -sinds lang- geopend, en de 8 raten zijn mooi uitgebouwd door de bijen. Genoeg open en gesloten broed, de toekomstige winterbijen die de kast de winter moeten doortrekken. Ik heb het naslagwerk 'Apiculture écologique de A à Z' (J-M Frères) gekocht om me de geheimen van de Warré hive eigen te maken. Op 6/8/2013 2 Thymovar plaatjes op de bovenste bak gelegd, als eerste deel van de Varroa behandeling. Deze moeten tot eind augustus, begin september blijven liggen, daarna 2de behandeling. Tussendoor een beetje honing bijvoederen. Tweede behandeling kan dus beginnen net voordat ik naar Cortona vertrek. De gaten in de waswafels van de onderste broedbox zijn groter geworden. Dit is geen toeval meer. Ofwel smelt de was, ofwel zijn de bijen hyper allergisch aan de thermistors. Zodra Peter terug is uit vakantie zal ik hem hierover aanspreken. Als test heb ik zelf wel de 3 eerste kaders (1, 2 en 3) uit de onderste bak verwijderd, en vervangen door gewone kaders met een klein waswafel aanzetje. Ik ben benieuwd of de bijen eerder geneigd zullen zijn om deze uit te bouwen, want aan de andere (met de thermistors) hebben ze nog niets uitgebouwd, terwijl de bovenste box toch bijna volledig uitgebouwd is, en ze dringend aan meer plaats toe zijn!

……………………

graphs tonen de data van frame 8 (8 thermistors) en ook de t° en Hu binnen en buiten de hive.
3 laatste foto's zijn 1 dag later, na continue regen voor 24u. Opmerkelijk dat vocht onder het plastic van de PCB board blijft staan.

20/08/2013 - Na de bijen-perikelen dit weekend in Valldaura, kon ik mij niet laten om, eens terug in Brussel, de Warré hive open te doen om te zien hoe de bijen het hier doen. De bovenste box zit stampvol. De bijen zijn in de onderste box de raten beginnen uitbouwen (de gaten rond de thermistors zijn er nog steeds), maar er is nog geen enkele frame totaal uitgewerkt. De meeste activiteit is op de frames 6, 5 en 4 -het midden van de box, dus- daar staat het waswerk het verste. Vorige keer (2 weken geleden) had ik de frames 1, 2 en 3 eruit gehaald omdat ik schrik had dat de bijen de thermistors niet verdragen. Er waren nl. allemaal gaten gemaakt in de waswafels rond de thermistors. Na 10 dagen dus, heb ik niet het gevoel dat de bijen een voorkeur geven aan de frames 1, 2 en 3 - degene zonder thermistors, dus. Daarom heb ik maar besloten om terug de frames 1, 2 en 3 mét de thermistors erin te hangen, zodat onze datastream toch de volledige box omvat en de visualisatie alles kan tonen. Er zal dus wel een data-gat zijn van 10 dagen op 1, 2 en 3.

IK heb Peter hierover gemaild op 23/8/13, en dit is zijn antwoord:
AM: Er is iets raars met de bee sensorbox: overal rond de thermistors zitten gaten in de wax. Ik weet niet of de bijen die zelf gemaakt hebben, of dat de was door de thermistors(stroom) gesmolten zou kunnen zijn. In elk geval is het een raar fenomeen. Ik heb de indruk dat de bijen de thermistors toch ontwijken. Kan jij ook eens naar de sensordata kijken? De thermistors werken heel onregelmatig, soms wel, soms niet, sommigen met veel noise.
Peter: Ja, ik heb het gezien op de web site dat de data hele gekke sprongen maakt. Voor die gaten, ik denk dat het de bijen zijn die rond de thermistors werken. Die thermistoren zelf die geven niet genoeg warmte af om de was te doen smelten (die geven 0,0001 Watt af, wanneer ze werken, gedurende 0.1 seconde elke 15 minuten…).

wikipage over the sensorbox van Peter, zowel voor de P2P-serre als voor de bijen van toepassing: http://www.p2pfoodlab.net/knowhow/index.php/Sensorbox

25/08/2013 - to John Reese: What I would like you to work on, is the programmation of the 3D visualization for the beehive thermistor sensor box, and maybe also for the other beehives - and work on a comparison model between the different hives?

30/8/2013: de Warre nog eens opengedaan om te checken hoever de bijen nu staan met de nieuwe box uit te bouwen. Nog niet veel verder dus dan 2 weken geleden! Of: ze hebben nog niet meer plaats nodig en bouwen daaromm niet uit, of ze verdragen de thermistors niet, of ze bouwen niet uit omdat ze met te weinig zijn? In elk geval zit de eerste broedbox meer dan overvol.
Ik heb ook de eerste fase Varroa behandeling -de plaatjes- eraf gehaald,na 3 weken. Ik heb de bijen ongeveer 750gr. van eigen honing (van vorig jaar) gegeven in een voederbox. Ook dit wordt redelijktraag opgenomen. Kan liggen aanhet feit dat de Varroaplaatjes in de kast hingen. Belangrijk wordt om nu te checken of de opname sneller gaat, nu de plaatjes eruit zijn.

………………………

data of frame 5, thermistors 1 to 8 - on 31/8/2013. The data start to flat out over a longer period of time.

On 31/8/2013, another mail to John:
John, I would like you to work on the sensor data of the bee box as soon as you can start. For visualizing these data in 3D, you don't need to be in Brussels, of course you can work remote. Peter can give you all necessary pw etc. if needed, I guess.
The data are here: http://opensensordata.net/viewgroup/okno/ibeehive.csv
There are some strange things going on in the Warré-hive, and I would like to learn more about it and hopefully be able to understand finally what is going on. The bees seem not to like the sensors, but I can be wrong and maybe there is another reason for their strange behaviour. A visualization (a detailed visual representation of the spatialized thermistors and their data) would help in the research.
And after all, this is why we made the box!

19/09/2013: John Rees
I did actually make a start on the visualisation last week, but it is at an extremely early phase (and in Flash) but you can see it here http://www.johnre.es/beehive_heatmap/ I just wanted to see how I would approach the rotation of the 3d box etc. It stops rotating when you click.
I have a lot of ideas for it, which I will send to you when they are out of my brain and on paper! I plan on making it so that you can click and all of the frames animate/spread-out into a flat 2D image.

heatmap design as proposed by John Rees

20/09/2013: Peter Hanappe
Well, there are the sensors that are obviously not working. The data of these sensors can be thrown out and possibly replaced by averaging the neighbouring sensors.
Then there are the sensors that mostly work but sometimes give erronous results. Again, we can replace the erronous data points with a mixture of neighbouring results + time interpolation.
Then there are the sensor that seem to work well but that produce highly variable temperature results. I'd like to know what that is all
about. Maybe the visualisation can give is some ideas.

08/10/2013: Deze namiddag (zeker 20°) de kasten 1, 3 en 4 opengedaan en volledig gecheckt op wintervoorraad.
Hive 1: deze hive is de enige die nog een hoogsel op heeft staan (zonder koninginneraster, een experiment). In het hoogsel zat niets van broed. Enkel de 4 buitenste raten waren volledig leeg, in de andere 8 raaten zat samen ongeveer 7kg honing.
De kolonie is goed ontwikkeld.In de broedbak zit ± 14,5kg honing. Er is 1 raam met een kleine kern van open en gesloten broed. Er is veel propolis, vooral rond de plaatjes met Thymovar. Er zijn relatief weinig pollen. De bijen zijn relatief rustig.
Hive 3: (links bovenaan, serre in de rug)12kg honing voor een relatief kleine kolonie. Bijen zijn rustig behalve als ik middelste raam optrek. Ik zie geen pollen, en ook niets van broed. Zouden ze moerloos zijn? ik probeer info over moerloos volk herkennen te vinden. Dit moet opgevolgd worden, desnoods naar Norbert een nieuwe koningin halen. En er zit verdorie een levende wasmot in het deksel!!!! Ik mep ze direct dood!
hier nog info, maar niet over moerloosheid.
Hive 4: (rechts bovenaan, meest in de hoek)de kolonie is klein maar heeft toch een voorraad van 12kg. Er zijn 3 ramen met open en gesloten broed. Er zijn ook veel pollen aanwezig, diep oranje.
Hive 2: Zeer goed ontwikkelde kolonie. De bijen zijn redelijk agressief, ik krijg direct een steek. 15kg voorraad. Drie broedramen nog, en veel pollen aanwezig.
Warré Hive: deze hive baart mij echt zorgen. De bijen willen echt niet naar de onderste bak waar de sensors inhangen. Wat raar is: de was rond die sensors verdwijnt maar meer en meer. Volgens Peter is de stroom die de thermistors genereren ultra ultra zwak, maar toch blijkt het de bijen te hinderen. Grote gaten in de waswafels, niets uitgebouwd, de bijen gebruiken de onderste box enkel als doorgang naar de broedbox die erboven staat.. In de broedbax nog 2 broedramen (op 8 ramen) en voorts een 6-tal kg honing schat ik. Zal dit genoeg zijn voor de kolonie -die toch niet zo groot is- om de winter door te komen? Of moet ik ze nu nog bijvoederen?

Ik ben er nu zeker van dat Hive4 moerloos is. Het is de enige hive waar geen broed meer is, en ook geen pollen. Ik zie de bijen ook geen pollen binnenbrengen. Ik zal tijdens het weekend nog eens controleren of er soms leggende werksters zijn (dus meerdere eitjes in 1 cel). In elk geval ga ik volgende week naar Norbert voor een nieuwe koningin. Een alternatief is om de bijen van Hive4 te verdelen over de 4 andere hives voor de overwintering.

Els Lingier vertelde me gisteren een anecdote over mijn bijen. Dat ze via de winkel van Halleluja/Stijl een shortcut nemen om van hun foerageertochten terug naar huis te keren. En dat ze dan vastzitten in de lichtkopel in de winkel, omdat ze zich orienteren naar de zon. Haar assistente had dan maar de stofzuiger gepakt om de bijen op te zuigen, en had ze dan achteraan in de tuin terug losgelaten!

18/10/2013: vandaag de bijen van hive 3 en hive 4 (naast de serre) verenigd met de krantenmethode. Ik had voordien nog eens alle frames van hive 4 gecheckt, en er was nergens ver, open of gesloten broed. Ook quasi geen pollen. De bijen waren ook heel zenuwachtig telkens als ik de hive opendeed. Ik heb een krant gelegd bovenop de topbars van hive 3, en dan de broedbak van 4 erop gezet. De bijen moeten zich nu een weg 'bijten of knagen' door de krant om terug naar buiten te kunnen. Het knaag proces gebeurt aan beide kanten, en op die manier wennen de bijen van de 2 verschillende beehives aan mekaar. krantenmethode

20/10/2013: voor mijn vertrek naar Istanbul de knoop doorgehakt en in de Warré-hive de box met de thermistors weggehaald. Ik heb een andere lege box onderaan gezet, en ik heb de bijen enkele grote stukken van een oud (gevuld) honingraam gegeven. Het is nog steeds mooi weer, wat helpt om de bijen na een externe ingreep de balans in hun houshouding te laten herstellen.

15/11/2013 Vandaag de Warré kast verplaatst naar onder het afdak vanhet tuinhuis, wegens te veel vocht op de multiplex. Ik heb er ook een isolatie rond gebonden tegen de noorderwind. Als het hout terug helemaal droog is zal ik toch een extra laag bescherming geven, nog vóór Japan.

24/11/2013:
Vandaag hebben de Warré bijen de eerste verkenningsvluchtjes gedaan vanuit hun nieuwe plaats onder het afdak. het lijkt hen wel te bevallen. Ik hoop dat ze hier de winter goed zullen doorkomen. Ik heb een strandmat als extra isolatie gedaan rond de Warré. Het hout van het dak begint te vervellen en heeft dringend een waterdichte behandeling nodig.

28/11/2013: Peter Hanappe
Ik heb een aantal veranderingen gemaakt op de server. Daardoor
zijn een aantal functionaliteiten weg gevallen om nieuwe
functionaliteiten in te voeren.
Je kan je grafieken hier nog zien:
http://opensensordata.net/viewgroup/7.csv
Je kan nu ook een start en eind datum geven:
http://opensensordata.net/viewgroup/7/20131101/20131130.csv

10/03/2014: Annemie
Terug in Brussel na 10 dagen Barcelona, voor de P2P Food Lab workshop. Het weer is fantastisch, 23°C (begin maart!) en de tuin staat in volle bloei. De Viburnum tinus bloeit nog steeds en is nog altijd een super goede bron voor de bijen. Ook de rozemarijn struiken staan vol bloemetjes waaraan de bijen zich tegoed doen. Voorts staat de tuin vol met Tussilago farfara's. En alle andere bomen staan in bot, klaar om open te barsten.Ik ga eennieuwe strategie invoeren betreffende de bee-box. We moeten absoluut uitvinden hoe het komt dat de bijen zich niet willennestelen in de box met de thermistors. Ik zal werken volgens eliminatie om het mysterie van de bee-box te trachten op te lossen. Ik heb alle kabels en sensors gedeconnecteerd, en heb alle loshangende draden en oude wax foundatation weggehaald. De thermistors zitten echter nog op hun plaats, en alle connectors zitten ook nog vast aan de topbars, maar er loopt helemaal niets van electriciteit meer door. Ik maak de bee-box klaar om terug in de Warré kast te zetten. Ik zal nu zien of de kolonie toch wil bouwen in de box. In elk geval is de koningin al aan het leggen, en halen de werkbijen goed stuifmeel binnen. Maar de kolonie is wel nog heel klein, voor het ogenblik leven ze op 1 box van 7 raten! Op te volgen …

Er komen dus geen data meer binnen van de bee-box, maar we hebben ondertussen de sensor data van Hive n°1 en Hive n°2 wel op de opensensordata.net website van Peter gekregen. De data worden hier getoond in een graph:https://p2pfoodlab.net/people/okno/greenhouse/27

30/03/2014 : Annemie
Het weer is nog steeds heel warm. De bijen halen volop stuifmeel en nectar binnen. Alle kolonies ontwikkelen in sneltempo. Alle fruitbomen staan in bloei. Ik heb de 2 kolonies die ik in de herfst in 1 hive samengebracht had, nu weer uit mekaar gehaald. Het broednest was sterk ontwikkeld in de 2 broedbakken. Ik heb ze gewoon van mekaar gehaald en naast mekaar gezet. De koningin zal in 1 van de 2 bakken zitten, en ik hoop erop dat de bijen in de andere kast een redcel zullen optrekken voor een nieuwe koningin.
Na 1 maand zou er dus terug broed moeten zijn - zo ergens begin mei. Opvolgen.

01/04/2014 : Annemie
Ik heb de bijen van kast 2 (op de sensorgraph is dit kast 1) overgezet op een Warré-kast. Hierbij heb ik het advies van Luc Pintens gevolgd: een reducer (gemaakt door Gert op de Warré gezet, met daar bovenop de Kempische broedbak. Ik heb eerst alles bijen afgeschud en hoop dat de koningin erbij is en in de Warré zit. Dan een koninginnerooster opgelegd. Commotie alom, maar heel lang heeft dit niet geduurd. Ik denkdat de bijen al aan het bouwen zijn in de Warre. Ik moet nu wachten tot het broed uit de Kempische bak is uitgelopen (maximum dus 3 weken, zo tot ± 20 april) en dan kan ik de Kempische broedbak afnemen. Ook opvolgen!

20/05/2014 : Annemie
Nog steeds geen resultaat met de overzetting van Kempisch naar Warre. Je zou beginnen te denken dat de bijen niet van Warre moeten weten!
Het weer is fantastisch, er is nectoar en pollen in overvloed, en de bijen van Kast01 blijven maar in die Kempense broedbak op mekaar zitten ipv. lekker uit te breiden naar beneden in die nieuwe Warre kast.
Ik beslis dan maar om alles terug over te zetten, zoals het was. Ze houden het liever bij het oude!
Ik zal de nieuwe sound beehive beginnen in een Warre kast, en deze bijen hun oude en vertrouwde gangetje laten gaan.
Toen ik dus de Kempense broedbak terug beneden zetten en de Warre's weghaalde - haalde ik uiteraard ook de Warre-frames eruit. En wat zie ik: eenzelfde geknaag in de was als de bijen in de andere Warre ook deden toen ze naar beneden moesten uitbreiden!
Er zijn ook hier allemaal gaatjes in de was, rond de ijzerdraad, en hier is geen enekel thermistor ingebracht. Dit zou willen zeggen dat Peter's thermistors dan toch misschien niet slecht waren? Ik vraag me af of ik de thermistors nog terug in werking zou durven zetten …
en of al de technologie (Peter's PC board en de mini arduino) nog zou werken na al die maanden blootgesteld geweest te zijn aan zon en regen …

conversatie van annemie met yves mostien:
28/08/2013
annemie: ik wil de bijen laten overwinteren op hun eigen honing (overschot van vorig jaar). Welke hoeveelheid honing/water moet ik aanhouden om het mengsel te maken? En mag ik dat mengsel (lauw, op minder dan 40°) laten smelten, of moet het helemaal koud? Dank voor je advies, ik vind hier geen enkel recept voor online!
yves: Water bij honing voegen is om problemen vragen. Boven 20 % vochtigheid riskeer je dat hij gaat gisten. Best is om de honing op te warmen (max 40°) zodat de kristallen klein worden en de honing vloeibaar. Als je het hen dan nog warm geeft in hoeveelheden die binnen de 2 dagen verbruikt zijn, zullen er geen problemen zijn. Maar 's avond voederen (op dit ogenblik vanaf +/- 19 uur) of je hebt binnen de kortste keren roverij en dan gaan de zwakste volken er aan ten voordele van de sterkste. Bij het voederen niet morsen of direct opkuisen en zorgen dat er geen bijen of wespen bij de voederbakken kunnen geraken Succes!

05/09/2013
annemie: Ik heb nog een vraagje ivm. de bijen en voederen op eigen honing: Wat betreft de hoeveelheid, worden hier dezelfde maten gehanteerd als met suikerwater? Voor suikerwater wordt gezegd ± 16 liter voor een normaal ontwikkelde kolonie. Ik heb de indruk dat de bijen de zuivere honing veel minder snel opnemen dan suikerwater. Is dit omdat de honing al geïnverteerd (en meer geconcentreerd) is dan het suikerwater? Wil dit dan zeggen dat er van zuivere honing een kleinere hoeveelheid nodig is dan van suikerwater?
ps: dit zijn foto's die ik maakte de voorbije weken met de SEM microscoop op de VUB. Onderaan elke foto staan de details van ofwel pollen ofwel bijen(onderdelen).
yves: Prachtige beelden met die microscoop! Mag ik die gebruiken in voordrachten en indien ja, welke bron vermeld ik dan?
Eerste keer dat ik hoor spreken van 16 liter wintervoeding. Ik zou het eerder uitdrukken als: een kolonie (op Dadant 10 k) heeft maximaal 15 kg reserves nodig om te overwinteren. Dus, eerst nakijken hoeveel reserves er +/- aanwezig zijn. 3 dm² aan beide zijden gevuld komen +/- overeen met 1 kg. Dikwijls is die 15 kg te veel.
Als je met honing voedert, moet je veel minder liters voeden als je het in liters wenst uit te drukken. 1 liter honing= 1 * 7/ 5 = 1,4 kg , terwijl 1 liter suikerwater 50% zelfs geen kg reserves vertegenwoordigt. Dus, eerst de reserves controleren en daarna bijvoederen, wetend dat je bij elke liter honing +/- 1,4 kg reserves bijgeeft.
Of de bijen dit traag of snel opnemen, hangt vooral af van de vochtigheidsgraad van de honing die je teruggeeft en de sterkte van het volk. Hoe droger (= % vochtigheidsgehalte), hoe trager de opname, gezien ze dan water gaan bijhalen om hem lichtjes te verdunnen. Hou er wel rekening mee dat – als je zelf zou verdunnen en je gaat boven de 20% vochtigheidsgehalte dan riskeer je dat (als ze het niet snel genoeg kunnen stockeren op de juiste vochtigheidsgraad) het boeltje gaat gisten en dan nemen ze het niet meer op. Bij warme dagen kan je al gisting hebben de volgende dag doordat in honing altijd gistcellen aanwezig zijn maar zich niet kunnen vermenigvuldigen bij vochtigheidsgehalte lager dan 20%.
Zelf probeer ik terug te voederen met honing aan 20 % en dan zie ik niet al teveel bijen aan de drinkplaatsen. Blijkbaar zouden er meer roverijen komen bij voederen met honing. Ik heb daar nog niets van opgemerkt. Ik zorg er altijd wel voor met honing te voederen als de bijen bijna niet meer vliegen, even voor zonsondergang en per 2 l (= bijna 3 kg). Dan is dat tegen de morgen opgenomen. Volgens mij is het ook niet logisch. Bij voederen met suikerwater wordt er veel geventileerd, waardoor die reuk de bijen kan aantrekken, terwijl er met honing voederen geen ventileersters bij te pas komen.
annemie: Ja, ik heb natuurlijk eerst de reserves nagekeken vooraleer ik begom bij te voederen. Mijn kolonies (6) waren nog in volle ontwikkeling, net zoals de natuur 1 maand achter. Toch ben ik de 2de week van augustus de varroabehandeling (met Thymovar) begonnen, wetende dat dit uiterst belangrijk is voor de gezondheid van de winterbijen.
Na 3 weken ben ik dus begonnen met het bijvoederen. Ik weet dat de 15kg het totaal is, dus voederen - wat er al aanwezig is. Maar opvallend was dus dat de bijen de honing trager opnemen dan suikerwater. Jouw uitleg verklaard waarom. De honing is ± 17% vochtgehalte, dus dat gaat niet snel.
'2 l (= bijna 3 kg). Dan is dat tegen de morgen opgenomen'
Dit is bij mij toch heel anders! Ik heb 3 kasten elk 500 gr gegeven (jij had gezegd: kleine hoeveelheden) en daar hebben ze toch wel 2 dagen (misschien wel 3) over gedaan!
Nog een vraag: Ik begon met 3 kasten, vandaag heb ik de 4de kast (ik had pas nu extra voederbakken) beginnen te voederen.
Toen ik (3 weken geleden) de varroa plaatjes in deze kast hing was er nog overvol open en gesloten broed. Nu, na 3 à 4 weken, is er totaal geen open noch gesloten broed meer! Plots kreeg ik schrik: is de koningin dood? Zijn ze moerloos? Het kan toch niet dat de koningin nu, met dit warme weer, al helemaal met leggen is gestopt? Het product dat ik in deze kast heb toegepast is Bee Nove van API 16 (Fr).
De kast die er pal naast staat, heeft nog een beetje open en gesloten broed, maar niet veel meer. Deze 2 kolonies zijn nochtans beiden in goede doen. Moet ik bij Norbert een nieuwe koningin gaan halen, stande pede? Ik weet niet wat te doen hiermee!
yves: Betreffende het voederen. Hier thuis heb ik 4 mini+jes staan waarvan ik er 2 bijvoeder. Elke dag geef ik hun +/- 1 kg honing 20% en … ’s morgens is dat leeg. Die kastjes bestaan uit 3 “rompen”, wat het equivalent is van 18 raampjes, gelijk aan de oppervlakte van 9 hoogselraampjes Dadant. Dus, een volk in een Dadantkast 10 ramen moet eigenlijk veel meer aankunnen. Wat kunnen nu die redenen van dat traag opnemen zijn?

• Volk te klein voor het volume kast
• Te weinig plaats beschikbaar
• Genoeg reserves aanwezig
• Volk niet in orde (moerloos, roverij door wespen, mieren, …)
• Ik behandel niet met Thymovar. Er zijn reeds heel wat gevallen waar er samen met Thymovar gevoederd wordt en de bijen niets opnemen door de reukhinder
• Mijn honing is aan +/- 20%. Bij 17% heb je al een veel hogere viscositeit, dus water halen, verdunnen …trager werk

Betreffende het product Bee Nove van API 16 (Fr) ga ik me niet uitspreken, die naam is me volledig onbekend.
Wat je ongerustheid betreffende je koningin betreft:
Het is inderdaad nogal vreemd dat ze absoluut niet legt in deze periode. Ik veronderstel dat er wel lege cellen zijn in de kern van de tros en dat ze niet volsteken met pollen of nectar of honing. Normaal gezien zou je en buitenrand met verzegelde honing moeten hebben, daartegenaan een kring van pollen en in het midden blinkende, lege of belegde cellen.
Je kan de kloptest uitvoeren: even je oor tegen de zijwand plakken en een harde tik tegen de wand geven. Dan zou je een opkomend en daarna terug dalend geruis moeten horen, 1 à 3 seconden. Dan is de moer OK. Hoor je een opkomend geruis, terug dalend, terug opkomend enz, dan scheelt er inderdaad iets met de koningin.

• Hou (liefst wanneer het zonnig en warm is en rond 11 tot 15 uur) je vlieggat in het oog. Vliegen er darren in en uit (zelfs af en toe), dan twijfelen de bijen eveneens aan de moergoedheid van hun koningin. Of als je de kast opent en bij je bezoek darren tegenkomt in deze periode, kan dat dezelfde aanwijzing geven. In moergoede volken zijn de darren nu al geweerd.
• Indien deze testen je vermoeden bevestigt, ja, dan is het nog tijd om een nieuwe moer in te voeren. Toch even controleren of er geen leggende werksters aanwezig zijn (verschillende eitjes in één cel)
• In elk geval, als je nu al een paar dagen voedert en er zijn lege cellen en er is pollen aanwezig of er wordt veel pollen aangebracht dan MOET de moer leggen, anders is er iets loos.

10/09/2013:
Yves Mostien spreekt me over de mitezapper, een nieuwe (niet-chemische) Varroa behandeling, met warmte. Ik ga dit verder uitpluizen, maar voor het ogenblik is deze behandeling slechts toepasbaar in Simplex bijenkasten: http://www.mitezapper.com/ 'Smart technology to destroy Varroa mites'. mitezapper: the advantages

23/11/2013: checklist inwinteren bijen, door de Nederlandse Bijenhouders Vereniging
- muizen buitensluiten, vlieggat verkleinen
- wasmot bestrijden
- ramen ontsmetten van nosema-sporen met ijsazijn

composition of honey

15/11/2013 : finally we get the results of the honey-samples analysis done by Cari (Louvain la Neuve): honey analysis Urban ArtFarm - 2013 and honey analysis Valldaura 2013
Note the intresting differences: there were UAF-bees are city honeybees, they get their honey from bigger trees as the chestunut and line trees in Brussels city. The Valldaura bees are country bees, and their foraging fileds -situated in the woods of Collserola) offer more wild flowers and brambles instead of bigger tress, as all Conserola trees are merely pines and not so suitable for nectar foraging.
This is an intresting article by Etienne Bruneau (Cari) on the importance (e.e. for OGM) of pollen in honey: Pollen dans le Miel

10/09/2014
New research explains for the first time how honey kills bacteria. Specifically, the research shows that bees make a protein that they add to the honey, called defensin-1, which could one day be used to treat burns and skin infections and to develop new drugs that could combat antibiotic-resistant infections.
http://www.sciencedaily.com/releases/2010/06/100630111037.htm

Lactic acid bacterial symbionts in honeybees – an unknown key to honey’s antimicrobial and therapeutic activities

10/12/2013: from the Yamada Bee Farm (outside Tokyo)

The “Beehive Windmill” project designed by the Hokkaido Natural Energy Research Center. There are 22 small propellers built to work together like a beehive, a unique style. The windmills generate electricity efficiently even with weak winds and make minimal noise even as they cut the wind. This is a special attribute of our windmills. The beehive-style windmills in place are the first to be in use domestically.

yamada bee farm

http://www.dailymail.co.uk/travel/travel_news/article-2748149/You-bee-good-heights-Amazing-images-fearless-beekeeper-perching-precariously-mountain-covered-hives.html#ixzz3Dwvk8tPW

Beekeeping in China was recorded in the second century and, according to Bee World Project, the country currently produces half of the world's honey. Shennongjia Natural Reserve was established in 1982 and encompasses three vertical vegetation zones.
The area is famous for its population of rare animals such as golden monkeys, South China tigers, golden eagles and giant salamanders. The reserve also contains a wide variety of medicinal plants.
This daredevil beekeeper in China perches precariously atop the mountains of Shennongjia Nature Reserve in central China’s Hubei province - and it's all in a day's work. The fearless apiarist is there to check on his hives which contain thousands and thousands of bees. The wooden boxes are strategically balanced on the karstic mountains of the reserve and the beekeeper has to carefully clamber on top of them to get to the next one.

a scientists aim: save the bees.

20/12/2013: bijensterfte, een greenpeace rapport

22/12/2013: europese groene partij en beekeeping, info via Peter Hanappe: bee2bees

http://www.beeodiversity.be/en/home.html
BeeOdiversity mission is to generate and preserve local biodiversity and food diversity through regeneration and conservation of bees. A real ambition: to create and preserve biodiversity over 10% of the Belgium. To do this, we create long-term partnerships with companies, public institutions, individuals, farmers, beekeepers and scientists.
Bach Kim Nguyen, Conseiller du Vice-Recteur, GXaBT, ULg -Fondateur de BeeOdiversity - Gembloux Agro-Bio Tech, BeeOdiversity

26/11/2013: bee monitoring in FabLab Lannion, Bretagne

14/2/2014: meeting in WOMA Paris, start for a EU opensourcebeehives project
compte rendu meeting WOMA Paris

08/2011:
I visit the HOBOS bee monitoring station from Prof. Tautz in Würzberg, Germany. http://www.hobos.de/en

http://hivetool.org/w/index.php?title=HiveTool.org
HiveTool is a collection of readily available, off-the-shelf hardware and free, open source software that continuously monitors a beehive. Computerized hive monitors provide realtime and historic data and graphs of weight, internal and ambient temperature, humidity and light levels which give the beekeeper a noninvasive view into the hive.
http://hivetool.net/node/1
Hivetool is an open source project comprised of beekeepers who work in engineering, science, electronics and information technology as technicians, engineers, programmers and database and system administrators. Our goal is to produce software and hardware tools to monitor, manage and research bees and honey production.

Using new techniques for analyzing bee behavior, researchers at the University of Illinois at Urbana-Champaign, recently found that the life of a bee is less rigidly determined than had been thought. They first discovered that an elite 20 percent of foragers do 50 percent of all the foraging, and then found that membership in this group was surprisingly flexible. When the elite bees were removed from the hive, less hard-working bees raised the level of their activity and a new elite emerged.
Teasing out the differences in individual levels of foraging activity required some new tools for observing the bees and for analyzing the data.
To work on the first part of the problem, Dr. Robinson said, Paul Tenczar, a retired computer entrepreneur and enthusiastic citizen scientist, joined the lab. He worked with scientists to devise a kind of E-ZPass system for bees involving tiny electronic ID tags, entry and exit tubes for a hive, and laser scanners to track the bees as they passed through the tubes. But even with the technology functioning at a high level to track the bees’ activity, analytical tools had to be developed to understand and interpret the data. The results showed first that there was an elite group among the foraging bees.
http://www.nytimes.com/2014/09/09/science/no-glass-ceiling-for-worker-bees.html?ref=science&_r=0

High Speed Video Camera for filming honeybee action up to 150.000 images/sec: https://www.youtube.com/watch?v=IcU-i7j0uYs#t=159

Check nog eens dit rapport dat we maakten begin dit jaar, het bevat nuttige info ivm. sensors etc.
la Molina meetings on Intelligent Beehives

20/11/2013 : Gisteren gans de dag vergaderd met de mensen van de fablab Barcelona.
Via opensourcebeehives.net (waar ook de opensource tech mensen van Denver in zitten) zijn ze in contact met deze researchers (zie link) die bio-sensors ontwikkelen voor o.a. het opsporen van neonicotinoïden in beehives.
github opensource beehives
Het zou super zijn om deze sensor in onze beehives te kunnen integreren!
Hier een demo video:
wearable nano gas sensor

Nosang Mung, PhD - University of California, Riverside

6/1/2014: concerns: Color Coded Beehive en Foraging Fields
Overleg met Bob Motté naar aanleg van zijn document beeees
Mijn reacties:

• infraroodcamera ⇒ indien ik de kans krijg om daarmee te werken (budgettair) zoniet laten we die er voorlopig uit
• normale camera ⇒ moet onderzocht worden of we gaan werken met een webcam (zoals ik voorheen deed) of met een ander klein foto/film apparaat. we moeten uitzoeken wat de beste resultaten geeft (artistiek, resolutie) maar ook wat kan opgeslagen worden (lokaal) of indien mogelijk (in gereduceerde versie?) op de server.
• piezo microfoons ⇒ ik wil het experiment dat ik deed met de Transparent Beehive nog eens overdoen op vlak van piezomicrofoons. De geregistreerde geluiden geven op hun manier de ontwikkeling van de kolonie weer (effect klankkast) maar om dit hoorbaar te maken moeten de data over lange termijn worden opgenomen (1 seizoen), dus weer: nakijken opslagmogelijkheid, lokaal of server
• infrarood sensor die bijen telt ⇒ de data die deze functie ons zal opleveren is zeer goed om te vergelijken met de data van de piezo microfoons: we kunnen het geluid (of beter gezegd: de actie in de kast) gaan linken aan de foraging activiteit (bijen in en uit de kast). Deze functie kan ook weergegeven worden door het gewicht van de bijenkast te monitoren (pressure sensor): uitbreiding van de kolonie, foraging-activiteit, …
• temperatuur sensoren ⇒ voor binnen in de kast moeten we een oplossing vinden om meerdere t° sensors, verdeeld over de kast te integreren
• vochtigheids sensor ⇒ 1 is voldoende voor in de kast
• gecombineerde temperatuur+vochtigheid ⇒ voor de omgeving buiten de kast. Misschien ook 2x, want uit ervaring weet ik dat er steeds stuk gaan … tot nog toe werkte ik met sparkfun materiaal, maar ik vind dat die snel stuk gaan …
• CO2 sensor ⇒ bijen reguleren Co2 zelf in de kast, daar is niet veel variatie in data te zien - we moeten dit wel linken aan Co2 buiten de kast
• fijn stof sensor ⇒ heb ik nog geen ervaring mee, maar dit wil ik graag integreren, zeker voor bijen in de stad. Ik weet echter niet goed hoe hieraan te beginnen: beter in de kast of erbuiten? Zeker ook erbuiten … TBD
• voor de omgevingsdata, kan je dit eens checken: waspmote sensors en waspmote technical guide ⇒ ik heb zo'n waspmote agriculture (endie koste best veel), maar we hebben hem nog niet aan de praat gekregen. sensorgewijs zou het plug&play moeten zijn, maar op gebied van datatransfer (via telefoonverbinding) blijkt het niet zo makkelijk op te zetten. Ik zou dit graag oplossen vóór de lente begint … omdat ik met deze agriculture waspmote ook de tuin wil monitoren (en dit is direct ook nuttig als omgevingsmonitoring voor de bijen).
• Voorts is mijn ervaring met sensoren, dat we beter een iets duurdere maar degelijke sensor nemen, dan de heel goedkope, die gaan meestal stuk over verloop van tijd - toch als ze de belgische vochtigheid moeten doorstaan. We moeten ook denken aan het goed waterdicht maken van doosjes voor de electronica buiten. We kunnen werken met ardduino met shields, maar er is ook de raspberry pi die voor bepaalde toepassingen misschien interessanter is?
• En dan moeten we ook eens uitchecken met Peter Hanappe (met wie we het project van de gemonitorde serretjes gaan doen bij okno) welke sensors hij gebruikt. Hij probeert het wel zo low cost mogelijk te houden voor de serre, terijwl wij voor de bijen meer op zekerheid moeten spelen, vind ik. Maar hier is de instructable P2P FoodLab die Peter maakte voor de P2P serreen de monitor-electronica. Deze serre's gaan we ook bouwen dit seizoen (een 8-tal) en in een netwerk plaatsen.
• En ook moeten we afspreken met Balthazar de Tonnac, die alle web/server/ connectie-stuff zal doen …

bee monitoring groups:
http://beehivesleuth.com/bees/sensors.php
http://colonymonitoring.com/cmwp/whats-available/homemade/

25/11/2013: never heard about this : a Perone Beehive

Luc Pintens: info Warré
duitse fabricant Warré hives
making a Perone beehive

15/12/2013: losse stukken raat slingeren

31/01/2014 Open Source Beehives meeting organised by Open Tech Forever at theJacob Springs Farm in Boulder, Colorado

Hierarchical, multilayered cell walls reinforced by recycled silk cocoons enhance the structural integrity of honeybee combs: http://www.pnas.org/content/107/21/9502.full
comb-cell-construction.pdf
comb-cellconstruction_1.pdf

Dandelion in UV by a digital camera

This shot of a dandelion floral head proves conclusively that the spectral sensitivity of Nikon D1 extends into the UV range. The image was acquired using a Hoya U-360 bandpass filter and UV-Nikkor 105 mm f/4.5 lens on my D1. Ambient light was excluded and only a SB-140 UV flash equipped with a UV “black” filter“ was used to expose this image. So, only UV radiation in the range 300-400 nm could possibly reach the CCD chip of D1.
The well-known UV patterns of the dandelion flower are distinctly present in the digital image. The outer petals stand out nearly white due to their enhanced UV reflectivity. In contrast, the central area of the floral head absorbs UV and thus is rendered very dark. This “bull's eye” pattern helps insects locate the flowers in the field, and steers them towards the rewarding nectar-producing parts of the flower.
http://www.naturfotograf.com/
http://en.wikipedia.org/wiki/Ultraviolet
http://www.beyondvisible.com/
UV Quartz lenses optimized for 266nm wavelengt: http://universeoptics.com/uvquartz.html?gclid=CJ7RvfTm_sACFVQV7AodoHoACg
jenoptik optical systems: http://www.jenoptik-inc.com/coastalopt-standard-lenses/uv-vis-105mm-slr-lens-mainmenu-40.html?gclid=CJmH8aHo_sACFUVo7Aodl1sAYw
http://en.wikipedia.org/wiki/Infrared

08/10/2013:
Diesel exhaust rapidly degrades floral odours used by honeybees: In nature honeybees use a combination of visual stimuli and floral odours to locate a flower for the first time. Degradation of an odour source by pollution could result in a greater dependence upon other senses critical for foraging behaviour, such as vision, to compensate for the reduction in olfactory stimuli. Honeybee pollination can significantly increase the yield of crops. But to forage effectively, honeybees need to be capable of learning and recognizing the plants floral odour blend.Constituents of airborne pollutants may be capable of disrupting the odour recognition process that odour guided pollinating insects rely on for location of floral food resources.
meer info hierover

09/10/2013: G.Deroeck op bijenforum: Moderne cultivars trekken dikwijls geen bijen aan. Maar er is meer. Ook de bodemgesteldheid en het weer doen er toe. Opdat bijen de suiker in de afgescheiden nectar zouden kunnen proeven, moet die voldoende geconcentreerd zijn, dit betekent minstens ongeveer 15 % suiker bevatten. En dat is afhankelijk van het water in de bodem, het aantal uren zonneschijn, de hoeveel licht die op de plant valt en de koolstofdioxide in de lucht. De benodigde hoeveelheden van die elementen zijn specifiek voor elke plant ⇒ zaken om te monitoren met ons serre-project!

Tekort van 7 miljard bijen in Europa: voedselcatastrofe dreigt (de Morgen, 9 januari 2014):
Agricultural Policies Exacerbate Honeybee Pollination Service Supply-Demand Mismatches Across Europe

diesel exhaust disrupts floral smell in honeybees scent organs
bee on rapeseed flower

04/11/2013: more info, van cari forum
site over Apis mellifera carnica: carnica bijen
te contacteren voor talk of samenwerking: apicentrische bijenteelt in belgië: hapicultuur

11/11/2013: de wereld morgen: bijen, indicator voor milieu en landbouw

27/10/2013: bijen stierven bijna uit
bijen bijna uitgestorven
bees & dinosaurs
First Evidence for a Massive Extinction Event Affecting Bees Close to the K-T Boundary

27/10/2013: Over pesticides en bijensterfte.
Italiaanse onderzoekers hebben aangetoond dat de neonicotinoïden Imidacloprid en Clothianidin een werking hebben die te vergelijken is met die van het aidsvirus op de mens. Neonicotinoïden onderdrukken de enzymen die een rol spelen bij de afweer tegen virussen. Zo verzwakt de bij en kan de geringste infectie fataal zijn. Een infectie die voor veel sterfte onder honingbijen zorgt is het “deformed wing virus”, een virus dat de vleugels doet verschrompelen. Lang werd gedacht dat dat virus enkel in stand gehouden werd door de Varroamijt, een uitwendige parasiet die voorkomt op insecten, maar zich alleen voort kan planten op het broed van honingbijen.
In het onderzoek stelden de onderzoekers bijen bloot aan concentraties neonicotinoïden die overeenkomen met de blootstelling die ze ook in een gemiddeld landbouwveld ondergaan. Al gauw merkten ze dat de infectie met het “deformed wing virus” enorm toenam in de populatie. De verspreiding zelf bleek te gebeuren door de Varroamijt, maar doordat neonicotinoïden de natuurlijke afweer van de bijen afremden, konden die zich niet meer verdedigen tegen het virus.
Een grote besmetting met datzelfde “deformed wing virus” is waarschijnlijk de aanleiding tot het massaal ineenstorten van kolonies in het najaar. Een besmet volk gaat verzwakt de winter in en sterft gedurende de winter. Dit onderzoek toont in navolging van vele andere studies aan dat de neonicotinoïden ook in heel lage concentraties een enorme invloed kan hebben op de gezondheid van bijen.
natuurbericht
Neonicotinoid clothianidin adversely affects insect immunity and promotes replication of a viral pathogen in honey bees

studying dead bees …

En dan nog een interessante paper over het subtiele gehoor van de wasmot:
Moth smashes ultrasound hearing records

Crop Pollination Exposes Honey Bees to Pesticides Which Alters Their Susceptibility to the Gut Pathogen Nosema ceranae

Opiniestuk over landbouw en neonicotinoïdes: http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/opinieblog/opinie/140409_opinie_annelorenys_bijen_standard

Meer bijensterfte in België dan in andere europese landen: bijen_sterfte_standaard20140409.pdf

Agricultural Policies Exacerbate Honeybee Pollination Service Supply-Demand Mismatches Across Europe: bee-agriculture.pdf plos-one

Risks of Neonicotinoid Insecticides to Honeybees - Funding for the development of this manuscript was provided by Bayer CropScience Ag Research Division.
risks_of_neonicotinoid_insecticides_to_honeybees.pdf

Monsanto infiltration and Honeybee mortality: http://24matin.ch/monde/la-cause-de-la-mortalite-des-abeilles-enfin-resolue/

Voordracht toxicoloog over de gevolgen van neonicotinoïdes voor bijen: neonicotinoïdes.pdf
commentaar van Ghislain de Roeck: Op dia 7 zie je goed hoe een gewoon zenuwsignaal op de klassieke manier overgedragen wordt van de ene cel naar de andere. Acetylcholinemoleculen hechten zich op receptoren van de ontvangende cel (rechts). Dat feit, mede met een proces van polarisatie en depolarisatie, opent een poort in die cel waarna het signaal er binnen kan. Daarna moet de poort gesloten worden anders gaat de cel 'lekken' en functioneert ze niet meer. Dat is het werk van acetylcholine-esterase, een enzym dat de neurotransmitter acetylcholine door hydrolyse afbreekt.
Imidacloprid nu is een agonist van acetylcholine. Dat wil zeggen: een stof die zich in dit geval gedraagt zoals de neurotransmitter. De poort gaat dus open en de bedoeling, in dit geval, is dat ze onomkeerbaar openblijft. De cel is dan uitgeschakeld. Veel wetenschappers gaan ervan uit dat daarvoor minstens een tiental ppb nodig zijn. Eén ppb is gelijk aan het miljardste deel van een gram! In nectar en stuifmeel wordt zelden meer dan 3 à 4 ppb imidacloprid gemeten. Die concentratie zou te laag zijn om de poort gesloten te houden. Dat is de reden, stellen die wetenschappers, dat op het terrein geen sterfte wordt waargenomen. In labo's wordt het aantal ppb vaak opgedreven tot 15 en meer. Daarvan gaan de cel en de bij onvermijdelijk dood. Elke laboratoriumstudie vermeldt de gebruikte concentraties. Dat is dus gemakkelijk verifieerbaar.
Ik lees dat en tracht het te begrijpen. Dit is beslist geen pleidooi voor neonicotinoïden, ik wel alleen maar nuanceren. Als imkers hebben we er belang bij te weten waarover we spreken, emoties zijn daarbij niet nuttig. Dit gaat ook enkel maar over wat er wellicht in de bijen gebeurt. Over schade aan het milieu en andere dieren kan ik niets zeggen. Ik besef echter wel dat ook de vorige generaties pesticiden voor het milieu slecht waren, wellicht nog slechter zelfs.

The science of how neonicotinoids work

Neonicotinoids, like many of our insecticides, are neurotoxins that go after the central nervous system. We often refer to the nervous system as an organism’s wiring, but its workings are a lot more complicated because all physiological actions must take place at low temperatures that won’t damage the surrounding proteins. Any electrician will tell you that continuous wiring doesn’t always do that for you.

A crop diagnostic lab on a microchip
Scientists took a long look at lab procedures and developed glass or silicon chips that could perform the same tasks at the micro level. Micro samples of any liquid were drawn down the tiny channels, many of them thinner than a human hair, and then the samples were run through the electrical fields generated within the chip. The chip could then collect the data and perform the analysis.
This is a game changer. Routine analysis can now be done on the spot with a device that a lay operator can use. Taking the lab out of the loop saves huge amounts of time by doing most of the routine procedures on the spot. Now the lab can be better used to take on more complex problems.

Measuring plant biodiversity in the sourroundings of the hive on the basis of the polen transported by the bees is challenging but possible. Comparing the biodiversity of plants explored by bees from the intelligent hive with those living in a conventional hive may be a point. In principle, those of the intelligent hive should be more efficient (and ex plore more plants). I have also been exploring how to measure the well being of the bees with molecular markers of stress, and there are also possibilities.
American journal of Botany: A molecular approach to species identification of Chenopodiaceae pollen grains in surface soil

Chenopodiaceae is een botanische naam, voor een familie van tweezaadlobbige kruidachtige planten. Een familie onder deze naam wordt vrij algemeen erkend door systemen voor plantentaxonomie, maar niet door het APG-systeem, het APG II-systeem. (Wikipedia)

Marla Spivak
Distinguished McKnight University Professor
Apiculture / Social Insects
Marla Spivak: TedTalk Why Bees are Disappearing
http://www.entomology.umn.edu/People/GradFaculty/Spivak/

POLLINIS is a European, independent and non-profit citizen movement which campaigns to politicians and the European institutions to accelerate – in Europe and in the world – the transition to a truly sustainable and productive agriculture that respects the environment and the pollinators on which it depends for its productions, but economically viable and profitable for the men and women who live on it.
POLLINIS aims to bring together experts from agriculture and beekeeping, lawyers and economists who work out proposals for innovative and pragmatic reform to convince politicians and European leaders to reform the CAP (Common Agricultural Policy) and the dominant intensive agricultural model – to satisfy our food needs today, without jeopardizing the agricultural production and the environment for generations to come.

Ecologies of Empire: On the New Uses of the Honeybee an essay by Jake Kosek
This essay examines the rise of the honeybee as a tool and metaphor in the U.S. “war on terror.” At present, the largest source of funding for apiary research comes from the U.S. military as part of efforts to remake entomology in an age of empire. This funding seeks to make new generations of bees sensitive to specific chemical traces—everything from plastic explosives, to the tritium used in nuclear weapons development, to land mines. Moreover, in an explicit attempt to redesign modern battlefield techniques, the Pentagon has returned to the form and metaphor of the “swarm” to combat what it takes to be the unpredictability of the enemy in the war on terror. At the same time, honeybee colonies are collapsing. Rethinking material assemblages of bees and humans in the war on terror, this essay moves beyond the constrained logic and limited politics of many epidemiological investigations of colony collapse. Honeybees are situated within a more expansive understanding of the role of and consequences for the animal in modern empire building.
Jake Kosek, by the futurefarmers

Honeybees are nature's rugged robots

robobees, greenpeace movie: http://www.youtube.com/watch?v=CGTNjPow3LM

sploid a new blog on the world in the near future - more on robobees

an image from the greenpeace campaign

robobees in flight
may 2, 2013: Cambridge, Mass.– In the very early hours of the morning, in a Harvard robotics laboratory last summer, an insect took flight. Half the size of a paperclip, weighing less than a tenth of a gram, it leapt a few inches, hovered for a moment on fragile, flapping wings, and then sped along a preset route through the air.
robobees in flight, press release

http://robobees.seas.harvard.edu/
Tests in field station at Harvard/ Concord, Massachussets.

The first genetic engineering tool to manipulate honeybees:
http://www.pnas.org/content/111/24/9003.abstract

Genome modification technologies have been increasing steadily in recent years. With the exception of direct genome editing technologies (ZFNs, TALENs and CRISPRs) variously technologies for use in insects rely heavily on transposon platforms to move these technologies into target genomes. For example, phiC31 and other site-specific systems use transposons to move recombination sites into the target genome. Of course, there is also a lot of interest in just moving transgenes into insect genomes.
http://igtrcn.org/transgenic-honeybees-finally/

queen bees and spermatheca's: how to recognize a fertile queen?

lecture by Prof. Thomas D. Seeley, Neurobiology (Cornell University): http://ecommons.library.cornell.edu/handle/1813/28212

20/01/2014: de koningin, de werksters en de feromonenwerking.

18/12/2013: artikel in Scientific American Honeybees Can Recognize Individual Human Faces

27/10/2013: stop signal for bees
Biologist Discovers Stop-Signal in Honey Bee Communication
A biologist at UC San Diego has discovered that honey bees warn their nest mates about dangers they encounter while feeding with a special signal that’s akin to a “stop” sign for bees.

13/11/2013: infrared en bees working with observation hives

16/11/2013 : NMR imaging of the honeybee brain
Ik kreeg deze paper via Bob Motté, imaging professional aan het UZ VUB Jette.

infrarood beelden van beehive, Würzberg

3/3/2014: bee behaviour: the virtual beehive a model to simulate bee behaviour in different conditions.
Computer model to help scientists, beekeepers and regulators to understand multiple environmental effects on honeybee colonies.
Scientists have created an ingenious computer model that simulates a honey bee colony over the course of several years. The BEEHAVE model, published today in the Journal of Applied Ecology, was created to investigate the losses of honeybee colonies that have been reported in recent years and to identify the best course of action for improving honeybee health.
By inputting data about environmental factors that influence a hive, the computer model simulates a honey bee colony over the course of several years.
A team of scientists, led by Professor Juliet Osborne from the Environment and Sustainability Institute, University of Exeter (and previously at Rothamsted Research), developed BEEHAVE, which simulates the life of a colony including the queen's egg laying, brood care by nurse bees and foragers collecting nectar and pollen in a realistic landscape.

BEEHAVE: a systems model of honeybee colony dynamics and foraging to explore multifactorial causes of colony failure.
beehave

Dit is het resultaat van het onderzoek naar bijenziekten, uitgevoerd 2 jaar geleden door het Zoofysiologie Departement van de UGent, en waar mijn bijen aan meegedaan hebben. De paper verscheen in augustus 2013 in het wetenschappelijke tijdschrift PLOSone.
Comprehensive Bee Pathogen Screening in Belgium Reveals Crithidia mellificae as a New Contributory Factor to Winter Mortality

22/11/2013:
bio control for varroa mite by the predatory mite Stratiolaelaps scimitus
zie ook Stratiolaelaps-A-bug-to-Fight-Varroa
beenature - straetiolaelaps scorpion
scorpion in action in this Vimeo movie

01/02/2014: Fom Betty Schiel: This guy did studies on an insekt that is eating up the varoa mite!! I go to a talk of him today. It is pretty exciting because these little animals used to live in the hives but cannot anymore because of beekeepers hygene and new hives.
Unfortunately my bees died this winter. It was basically just one hive, so I am depressed without bees at the moment.
beenature project

20/08/2014: From Betty Schiel: After quite some time of reading and researching on the PS I went to a horse place and really found some PS on the first try the day before yesterday. Unbelievable. They are so small. Seems like a miracle that I really got them.
You have to change the hive so that they can survive: they need food (small insects) and be able to breed (holes and niches). I put some hay into two frames at the side and into the top. I treated the inside of the hive with a srewdriver to make holes and scratches. For the bottom I built a box. Today I plan to put the PS into the box with the hay and move them into the hive. They need different sizes of insects to feed their nymphs and themselves so it is essential that there is a real biotope inside the hive. Hiding places etc.
When I put the hay-frames first into the hive some weeks ago everything was getting kind of “dirty”. I had the feeling that the bees started cleaning up this “mess” quite a bit. Funnily enough I did not find any varoa in that hive at all until now although I did not even put the PS inside.
You cannot treat the bees with formic acid against the varoa (which I never did anyway) because you also kill PS then. The PS only reproduces very slowly. It can take 24 months, so we have to be super carefull with them.
This means a totally new set up: A whole functioning biotope. I always had the feeling that it is wrong to just try killing the varoa. By doing this every year we breed some kind of monster varoa, meaning that the ones who survive the beekeepers measures will become stronger and more resistent. I also never killed the drone breed. Some say that sooner or later the varoa is going to adapt to the killing of the drones by the beekeepers and get more into the workers breed.
So I really hope that this might be a new path. Anything about it goes so well with my philosophy of beekeeping, meaning that the bees need to be able again to survive by themselves. The PS used to be part of the hive and vanished because they could not survive us beekeepers and the modern hives. (I wonder if they are mentioned in Hubers book as well?)
I believe that for a real catastrophe to happen it always needs 3 different issues. Talking about the bees dying that would be:
1) changing the structure of the hives at a time when 2) the varoa was introduced from Asia in 3) a natural surrounding pested by pesticides and monoculture.
Some people are experimenting with new hives at the moment. The most advanced reseach is performed by Torben Schiffer in Hamburg who started the whole thing again
Some of the site is in english and has a lot of info for the start: http://beenature-project.com

Arista Bee Research is een nieuwe stichting die is opgericht na een jaar van intensieve voorbereidingen en die volledig gericht is op het aanpakken van een van de grootste problemen voor de Westerse honingbij – de parasitaire mijt Varroa destructor.
Na grondig onderzoek, bezoeken aan, en uitgebreide discussies met onderzoekers, toonaangevende instituten, universiteiten en opinieleiders in Europa en de Verenigde Staten, zijn wij zeer enthousiast geworden over de mogelijke oplossingen. We zijn overtuigd van de noodzaak om een duurzame oplossing te vinden, voor wat op dit moment het grote probleem voor de honingbij is. Door het telen van een Varroaresistente honingbij zullen we helpen om de bestuiving op een natuurlijke manier veilig te stellen.

kweken van varroa-resistente bijen: het Arista project

14/01/2014: ontmoeting Luc Pintens, recept 'bijenthee'
Neem 3 theelepels elk van: kamille, duizendblad,brandnetel,paardebloem (bloem),pepermunt
Neem 2 theelepels elk van: salie, hyssop, thijm, anijsnetel (agastache foeniculum), citroenmelisse, sint-janskruid, absint-alsem (artemisia absinthium), heermoes
Neem 1 theelepel valeriaan (bloem). En een halve theelepel wijnruit. Dit alles doe je samen in een fijne neteldoek of propere zakdoek.
Doe 2 liter koud water in een kookpot. Voeg hierbij ongeveer 10 gram van de buitenste schors van de zomereik. (die met de korte bladsteel-2 tot 8 mm). Breng dit aan de kook, neem van het vuur en doe de buidel met kruiden erin. Goed onderdompelen en 10-15 minuten laten trekken. Dan doe je er nog 2 liter koud water bij, je haalt de kruiden eruit (goed uitwringen) en je zeeft de thee zodat ook de eikenschors eruit is. Controleer of het genoeg is afgekoeld (ongeveer 40°C) om er een halve kilo honing in op te lossen. Om de volken aan te sterken of bij te voeren doe je er anderhalve kilo honing in. Als je toch suiker dient te gebruiken, voeg dan minstens 10% honing erbij, en een halve theelepel zeezout (zonder toegevoegde jodium). Laten afkoelen en in de koelkast bewaren. Maak niet te veel ineens, in de zomer wordt de bijenthee soms zuur. Pas desgewenst het recept aan. Geef van de bijenthee (met een halve kilo honing) maandelijks een halve liter, te beginnen in februari-maart. Of van de bijenhoningthee (met anderhalve kilo honing) naar believen voor het inwinteren of prikkelen.

Nog een nieuw product tegen Varroa in de maak, op basis van HOP:
http://beetime.eu/varroa-mite-treatment-with-hop-compounds/
en meer over de hop: hopguard pdf

On Varroa: http://www.coloss.org/beebook/II/varroa/4

http://www.mitezapper.com/ 'Smart technology to destroy Varroa mites'.
mitezapper: the advantages

Genetic bases of tolerance to Varroa destructor in honey bees (Apis mellifera L.): varroa-tolerance.pdf

29 october 2014: Innovation: Effective Biological Varroa mite Treatment
Researches of University of Hohenheim (Germany) manage to create first effective biological protection against Varroa mites. Healthy honey bees without varroa mites is literally said a dream of every beekeeper. It appears, from the initial findings that varroa mite can be effective eliminated with organic approach.
Effective Biological Varroa mite Treatment
effective-biological-varroa-mite-treatment

Gut microbiota of honey bees
Our lab studies functional and evolutionary aspects of microbial symbiosis in animal guts. Specifically, we focus on the gut microbiota of honey bees. We want to address general questions of gut microbiology and understand the role of the microbiota for bee health.
Gut microbial communities are important determinants of animal and human health. Their complex composition displays a formidable challenge for studying microbiota-host interactions in the gut. Simple model systems can assist the discovery of general principles of gut microbiology relevant to human health. The honey bee represents such a model, because its gut microbiota is composed of a small number of bacterial species, which are experimentally amenable.
These bacteria have neither been found in the environment nor in related solitary bee species. However, in the gut of adult honey bees, they are consistently present and highly abundant. This suggests that these bacteria have long-standing evolutionary associations with their host and likely play important symbiotic roles. Characterization of the interactions between microbiota and host will contribute to a better understanding of factors influencing bee health. This is of broad interest due to the ecological and economical importance of honey bees and the recently reported bee population declines.

• Tales from the Hive : goede informatieve bee movie, close ups etc…
• http://www.pbs.org/wgbh/nova/bees/making.html : making off macro beeshots
• silence of the bees : Silence of the Bees is the first in-depth look at the search to uncover what is killing the honeybee. The filmmakers of Bees take viewers around the world to the sites of fallen hives, to high-tech labs, where scientists race to uncover clues, and even deep inside honeybee colonies. Silence of the Bees is the story of a riveting, ongoing investigation to save honeybees from dying out. The film goes beyond the unsolved mystery to tell the story of the honeybee itself, its invaluable impact on our diets and takes a look at what's at stake if honeybees disappear. Silence of the Bees explores the complex world of the honeybee in crisis and instills in viewers a sense of urgency to learn ways to help these extraordinary animals.
• collectie van all good and intresting bee-sites, bee technology, etc.
• lecture by Prof. Thomas D. Seeley, Neurobiology (Cornell University): http://ecommons.library.cornell.edu/handle/1813/28212